Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb)

Via sonderingsonderzoek doet u zelf onderzoek naar de draagkracht van de bodem. Uit dit onderzoek kan blijken dat:

• Er dieper gegraven moet worden. Houdt dan rekening met het grondwaterbeschermingsgebied en de regels die daarvoor gelden (zie hiervoor).
• U graafwerkzaamheden moet uitvoeren in een archeologisch waardevol gebied. In het bestemmingsplan zijn daar regels voor opgenomen. Als er archeologische waarden worden aangetroffen, kan het zijn dat het bouwwerk op een andere manier moet worden gefundeerd. Neem dit mee in de lokale risico afweging.

Voor eventueel aanvullende gegevens kunt u terecht bij het Dinoloket of het Bodemloket.

Bij bouwwerkzaamheden nabij een monument of een bouwvallig gebouw of een gebouw dat slecht gefundeerd is moeten vooraf extra maatregelen die het risico op het ontstaan van schade door trillingen verkleinen.

Bij bouwwerkzaamheden in de nabijheid van zweefvliegvelden of aanvliegroutes moeten extra bouwkundige maatregelen worden getroffen. In het omgevingsplan zijn daarover regels opgenomen. In het buitengebied is dit genoemd als: ‘Luchtvaartverkeer’. Ter plaatse van de aanduiding 'luchtverkeer' geldt dat er, in verband met de veiligheid, beperkingen gelden voor het bouwen in verband met de aanwezigheid van een zweefvliegveld of aanvliegroutes van vliegtuigen.

Bij bouwwerkzaamheden in de nabijheid van een hoogspanningsmast moeten extra bouwkundige maatregelen worden getroffen. In het omgevingsplan zijn daarover regels opgenomen.

In beginsel mogen daar geen gevoelige objecten worden gerealiseerd. Er kan onder voorwaarden worden afgeweken met een omgevingsvergunning, daarvoor moet advies worden ingewonnen bij de leidingbeheerder.

In het Omgevingsplan kunnen regels opgenomen zijn voor de geluidsbelasting op de gevel. Wij verwijzen hierbij naar het geldende Omgevingsplan.

Ook particulieren en kleine aannemers moeten voldoen aan de Wkb. 

De Wkb betekent voor aannemers een grote verandering. De verandering wordt wel gefaseerd ingevoerd, te beginnen met nieuwbouw. Het zal in het begin wennen zijn om volgens de nieuwe werkwijze te werken.  

Je moet voldoen aan de minimale eisen. Dus bijvoorbeeld een badkamer moet wel waterdicht afgewerkt zijn.  

Als kwaliteitsborger moet je voldoende kennis hebben en gecertificeerd zijn. De kwaliteitsborger wordt getoetst door een onafhankelijke toetsingsorganisatie.  

Dat kunt u nagaan in het register van de Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw (TloKB).

De Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw (TloKB) is een zelfstandig bestuursorgaan zonder rechtspersoonlijkheid en maakt deel uit van de rechtspersoon Staat. De minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening is verantwoordelijk voor een adequaat toezicht op de TloKB. De TloKB heeft een drietal hoofdtaken in de kwaliteitsborging voor het bouwen, bij erkende kwaliteitsverklaringen voor bouwproducten en bij het gecertificeerd werken aan gasverbrandingsinstallaties. Meer informatie hierover kunt u vinden op de website van de TloKB.

De Rijksoverheid heeft besloten dat eerst alleen de nieuwbouw onder de Wkb valt en geen verbouw. Het is de bedoeling om na een evaluatie in 2024 te besluiten of de Wkb per 1 januari 2025 of op een later moment ook gaat gelden voor verbouw. De Rijksoverheid gaat ervan uit dat er genoeg kwaliteitsborgers zijn voor de nieuwbouw. Het aantal kwaliteitsborgers neemt steeds meer toe.  

De toelatingsorganisatie controleert onder andere op de onafhankelijkheid. 

Bij de bouwmelding.

De risicomatrix (met kleuren rood, geel, groen) geeft per soort gebouw aan welke zaken gecontroleerd moeten worden en op welke wijze. Deze risicomatrixen zijn voorgeschreven door de rijksoverheid. De kwaliteitsborger maakt gebruik van een zogenaamde Wkb-instrument, een methode dat is goedgekeurd door de Rijksoverheid. Met dit Wkb-instrument legt de kwaliteitsborger alle noodzakelijke informatie vast. 

U moet zelf zorgen voor de constructieve berekening dat het bouwwerk aan de bouwtechnische eisen voldoet c.q. dit laten uitvoeren door een hiertoe gekwalificeerd constructeur. Bij een bouwwerk in de gevolgklasse 1 beoordeelt de kwaliteitsborger de constructieve veiligheid. Bij een bouwwerk in de gevolgklasse 2 en 3 beoordeelt de gemeente dit. 

De kwaliteitsborger controleert en als alles klopt doet de kwaliteitsborger een gereedmelding bij de gemeente, minimaal twee weken voor de ingebruikname. Als de gemeente binnen twee weken geen reactie geeft, kan het bouwwerk in gebruik worden genomen. Als in de tussentijd de gemeente wel opmerkingen heeft, kan het nog niet in gebruik worden genomen.  

De kwaliteitsborger doet de toetsing, als hij risico’s waarneemt, dan spreekt hij de aannemer hierop aan. Mocht de aannemer het niet oplossen, dan doet de kwaliteitsborger een melding bij het bevoegd gezag. Het bevoegd gezag kan dan gaan handhaven. 

Dan kan de kwaliteitsborger geen gereedmelding afgeven en kan het bouwwerk in beginsel niet in gebruik worden genomen. De kwaliteitsborger zal dit eerst aangeven bij de initiatiefnemer/bouwer. Wordt desondanks na waarschuwing niet voldaan aan de technische eisen, dan meldt de kwaliteitsborger dit bij de gemeente op grond van zijn informatieplicht (zie artikel 3.27 lid 1 Besluit kwaliteitseisen leefomgeving). De gemeente beoordeelt aan de hand van het handhavingsbeleid en de risico’s voor ingebruikname van het bouwwerk of aanpassingen moeten worden gedaan om wel aan de technische eisen te kunnen voldoen. Hierbij maakt zij een afweging van alle belangen. 

De kwaliteitsborger beoordeelt het gehele bouwproces, dus ook dat deel dat door een onderaannemer wordt uitgevoerd. Hierbij is het erg belangrijk om het gehele bouwproces van begin tot eind goed op elkaar af te stemmen. Dit voorkomt dat bij het voltooien van het bouwwerk geen gereedmelding kan worden gedaan, omdat het bouwwerk niet voldoet aan de bouwtechnische eisen. 

De kwaliteitsborger werkt inderdaad niet volgens termijnen, maar de verwachting is dat ze snel zullen werken. Als ze te langzaam werken, zullen ze een slechte naam krijgen en zullen bouwers overstappen naar de concurrent.  

De melding moet 4 weken voor start bouw worden ingediend bij het bevoegd gezag. Dit is het college van burgemeester en wethouders van de gemeente waar het bouwwerk zal worden gebouwd. U kunt de melding indienen op een speciaal hiervoor bestemd formulier via het Omgevingsloket. Bij de melding moet u aangeven welke goedgekeurde kwaliteitsborger het te bouwen bouwwerk zal controleren op de technische bouweisen en welk goedgekeurd instrument hij hierbij gebruikt. Bij de melding moet ook een borgingsplan en een risicoanalyse worden ingediend. Hierin wordt aangegeven hoe eventuele risico’s worden geborgd. 

Binnen 4 weken voor start bouw moet de melding start bouw met het borgingsplan worden ingediend. Wij reageren binnen deze 4 weken of de melding akkoord is. Een reactie is wettelijk niet verplicht (uitgaande van het principe geen bericht is goed bericht). Omdat het proces nieuw is hebben wij besloten om wel een reactie te geven, ook als de melding akkoord is. 

Behalve het doen van een melding voor de technische bouwactiviteit moet voor de omgevingsplanactiviteit ’bouwen’ een omgevingsvergunning worden aangevraagd via het Omgevingsloket. Het is verstandig om eerst deze vergunning aan te vragen, zodat u zeker weet dat het bouwwerk mag worden gebouwd zoals u dat van plan bent. Nadat deze vergunning is verleend, kunt u een melding doen. Daarnaast kunnen er ook nog andere vergunningen nodig zijn. 

Voor bouwwerken in de gevolgklasse 2 en 3 blijft de vergunningplicht nog wel gelden. Daarnaast blijft voor monumenten in de gevolgklasse 1 de vergunningplicht gelden en wanneer bij het te bouwen bouwwerk in de gevolgklasse 1 een gelijkwaardige oplossing is toegepast voor de constructieve veiligheid of de brandveiligheid. Daarnaast blijft de vergunningplicht voorlopig - in ieder geval tot 1 januari 2025 - gelden voor verbouw van bouwwerken. 

Voor het indienen van de melding zijn geen leges meer verschuldigd. De kosten van de kwaliteitsborger moeten wel door de opdrachtgever worden betaald. Naar verwachting zullen de kosten nu wel hoger zijn dan voorheen de leges van de gemeente. 

De kwaliteitsborger bepaalt de eigen prijzen (marktwerking). 

In het begin zal het voor iedereen wennen zijn waardoor wellicht het iets trager gaat. Naar verloop van tijd zal het weer sneller gaan.  

Kleine aannemers zullen minder gewend zijn dat een controleur meekijkt. Grotere aannemers hebben vaak standaard een kwaliteitsmedewerker in dienst die meekijkt en zaken vastlegt. In alle gevallen ging voorheen de gemeente toezichthouden. Nu doet een kwaliteitsborger dat. In die zin is er niets veranderd.

De opdrachtgever loopt minder risico door een wijziging in het Burgerlijk Wetboek. Het is mogelijk om de laatste 5% van de aanneemsom nog niet te betalen aan de aannemer als nog niet alles gereed is. De aannemer is verantwoordelijk en zal moeten bewijzen dat het bouwwerk voldoet. Voorheen lag de bewijslast bij de opdrachtgever om te bewijzen dat iets niet voldoet.

Voor meer informatie, zie de folder van de Rijksoverheid over De Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen Veranderingen Burgerlijk Wetboek in de praktijk. 

De rijksoverheid zal na een half jaar evalueren. Ze zullen dan kijken of ze voldoende conclusies kunnen trekken.