'Doarpstoer' door fietsgek Surhuisterveen

Met 6100 inwoners is Surhuisterveen het grootste dorp van Achtkarspelen. Dit keer dus geen 'doarpskuier' maar een 'doarpstoer' (dorpstour). En eigenlijk is dat wel heel toepasselijk, want om die 'doarpstoer' (dorpstoren) staat Surhuisterveen eveneens bekend 😉.

We fietsen eerst naar de Feanster Moune. Een prachtige stellingmolen uit 1864, waar nog op ambachtelijke wijze tarwe wordt gemalen door Edo Werkman. De jonge molenaar, tevens voorzitter van de Stichting Feanster Moune, vertelt enthousiast over de Nôtmûne Koartwâld, zoals de molen officieel heet. Naast zijn werk als optometrist in Surhuisterveen is hij op zaterdagen molenaar. Dan kan de molen ook bezichtigd kan worden. 

Tijdens mijn bezoek vanmiddag draait de molen ook volop. “Der stiet moai wat wyn, dus dêr meitsje ik graach gebrûk fan,” legt Werkman uit. “Yn dizze tiid mei alle beammen yn it blêd stiet der gauris te min wyn.” Gelukkig bieden twee klassieke dieselmotoren dan uitkomst. “Mar op de wyn mealle, fyn ik noch altyd fierút it moaist,” lacht Werkman die al 10 jaar molenaar is. Naast Werkman zijn er nog twee molenaars en zijn er twee in opleiding. “It giet wat dat oanbelanget hiel goed mei ús mûne. Der komme de lêste jierren sawesa aardich wat jonge mûnders by yn Fryslân.”

We nemen nog snel even een kijkje in de molen en stappen dan weer op de fiets. We fietsen over het grote industrieterrein van Surhuisterveen en dan langs de nieuwe en oude locatie van beddenfabrikant AVEK. Jan de Vries, de vader van Karin van der Meer, heeft hier 35 jaar gewerkt op de verkoopafdeling. Hij ziet met lede ogen hoe de oude AVEK-fabriek inmiddels bijna helemaal met de grond gelijk is gemaakt. Het maakt plaats voor een vijftigtal nieuwbouwwoningen. "Fan 'e wike stie de âlde yngong der noch," mijmert De Vries. "Doe haw ik noch hurd even in foto makke." Even verderop aan de Groningerstraat fietsen we langs de oude locatie van de garage die de vader van De Vries bestierde. “It wie in begrip yn Surhústerfean,” zegt Van der Meer. “As bern holpen wy geregeld mei tanken. Moaie herinneringen.”

Naast De Vries fietst ook Abbe Borger vanmiddag met ons mee. Hij is voorzitter van H&I en mede-eigenaar van de Albert Heijn in Surhuisterveen. Hij vertelt over Museumboerderij Ot en Sien aan de Jan Binneslaan. Een verborgen toeristische trekpleister van Surhuisterveen, aldus Borger. “Je zou het niet zeggen, maar dit museum trekt jaarlijks 40.000 bezoekers. Bussen uit het hele land komen hier naartoe. Daar zouden we nog veel meer gebruik van moeten maken door met een breder toeristisch aanbod voor al die bezoekers te komen.” Hij heeft hier inmiddels contact over met de Stichting RMT (Regiomarketing Toerisme) Noordoost-Friesland.

We fietsen via de Omloop naar de Badlaan, waar zwembad Wettervlecke gevestigd is. Daar worden we enthousiast verwelkomd door voorzitter Joop Numan, tevens eigenaar de lokale Intertoys en “foarsitter fan noch in soad oare ferienings yn it doarp.” Hij vertelt dat hij als ‘blauwe smurf’ al van jongsaf aan bijna dagelijks in het zwembad te vinden was en er later jarenlang in de kiosk en als badmeester heeft gewerkt. 

Hij is dan ook helemaal vergroeid met ‘ús swimbad’, zoals Wettervlecke in Surhuisterveen wordt genoemd. “Sa wurdt it fielt,” aldus Numan. “It is ús swimbad. We dogge it mei ús allen.” Naast de acht betaalde badmeesters wordt het zwembad met name gerund en onderhouden door een groot aantal vrijwilligers. Het ziet er dan ook spik en span uit. “Dêr binne we tige grutsk op. We lûke besikers út de fiere omkriten wei. Elk jier komme hjir sa’n 65.000 minsken.” En dat terwijl het buitenbad maar 20 weken per jaar, van Koningsdag tot half september, geopend is.

Toch wordt het er de laatste jaren niet makkelijker op. “De wet- en regeljouwing wordt hieltyd stranger,” legt Numan uit. “It falt net mei om dêr oan te foldwaan. Boppedat driigje der fan de gemeente út besunigingen fanwege de gemeentefinânsjes. Wylst it och sa wichtich is dat bern swimmen learen. Eins soe it skoalswimmen wer weromkomme moatte.” Piet van der Meer, die verantwoordelijk is voor de technische installaties, vult aan: “Dêrnjonken wolle we graach folslein fan it gas ôf. Mar dat slagget noch net hielendal, omdat we fanwege de netkongestje op it stuit gjin swierdere stroomoansluting krije kinne.” Ondanks dat overheerst de trots bij de beide mannen over hoe het op dit moment gaat met het zwembad.

We fietsen verder en nemen nog een kijkje bij de haven, zodat ik alvast weet waar ik Sinterklaas in november welkom mag heten. Bovendien ligt hier een prachtig fiets- en wandelpad. Bij de begraafplaats stoppen we even. “It baarhúske út 1908 is it iennige ryksmonumint fan Surhústerfean,” vertelt Jan de Vries.

Als we even later plaatsnemen op het terras van Kolkzicht, zit mijn ‘doarpstoer’ er weer op. Maar niet voordat we nog even stilstaan bij het mooie winkelhart van Surhuisterveen waar we vanaf het terras op uitkijken. “Vorig jaar werden we door het winkelend publiek verkozen tot het populairste winkelgebied van Fryslân,” vertelt Borger trots. “We scoorden maar liefst een 8,3.” Het verzorgingsgebied van Surhuisterveen is dan groot. Borger: “Maar liefst 50 procent van de bezoekers komt uit Westerkwartier. De prima ligging, de toegankelijkheid met parkeren en het grote winkelaanbod, met name ook van modewinkels, trekt veel publiek uit de brede omgeving naar Surhuisterveen.”

“Er zouden, wat mij betreft, nog wel meer woningen gebouwd mogen worden. Dat is belangrijk voor onze concurrentiepositie."

Toch heeft Borger ook zorgen voor de toekomst. “Er zouden, wat mij betreft, nog wel meer woningen gebouwd mogen worden. Dat is belangrijk voor onze concurrentiepositie. Wij halen nu bij lange na niet de aantallen woningen die in Burgum en Drachten bijgebouwd worden.” Ook de promotie van het winkelgebied van Surhuisterveen kan volgens Borger beter. “Eigenlijk zouden we daarvoor, los van H&I en Plaatselijk Belang, een aparte club moeten hebben die zich inzet voor de ontwikkeling en promotie van het winkelgebied. Het is belangrijk dat we een plan ontwikkelen. Niet voor de korte termijn, maar voor over 10 jaar.”

Surhuisterveen bruist van de activiteit, heeft veel te bieden en kijkt naar de toekomst. Dat is wat ik mee terugneem naar het gemeentehuis vanuit het fietsgekke, maar vooral ook gezellige Surhuisterveen.